Profilaktyka onkologiczna po ciąży – dlaczego jest ważna? Samobadanie piersi

Profilaktyka zdrowotna to wszelkie działania mające na celu zapobieganie chorobom, poprzez ich wczesne wykrycie i leczenie. 

Ciąża to wyjątkowy okres w życiu kobiety, podczas którego w jej organizmie zachodzi wiele zmian. Ich celem jest przystosowanie się organizmu do donoszenia ciąży i urodzenia zdrowego dziecka. Należy jednak pamiętać, że nowotwory piersi mogą pojawić się w każdym okresie życia, także w okresie rozrodczym. Zwiększa się liczba kobiet, u których w trakcie ciąży lub niedługo po porodzie rozpoznawany jest rak piersi. Niestety, jest on diagnozowany nawet 7 miesięcy później niż u kobiet nie będących w ciąży, ponieważ jest najtrudniejszym w rozpoznaniu nowotworem w czasie ciąży. Często oceniany jest jako zmiana hormonalna, która jest fizjologią w czasie ciąży. Profilaktyka ma tutaj ogromne znaczenie, ponieważ wcześnie wykryty rak piersi jest uleczalny w 95%. 

Samobadanie piersi to podstawowa profilaktyka raka piersi. Wykonywać powinny je wszystkie kobiety, bez względu na wiek. Kobiety, które miesiączkują – w pierwszej fazie cyklu, natomiast kobiety w ciąży wybierają do badania  jeden dzień w miesiącu. 

Samobadanie składa się z dwóch etapów: obserwacji piersi – która umożliwia poznanie budowy własnych piersi i niepokojących zmian jakie w nich mogą wystąpić oraz badania palpacyjnego. Dobrze, aby miejsce do badania było ciche, ciepłe, z lustrem i dobrym oświetleniem. 

Jak zbadać piersi w praktyce?

Rozpoczynamy od obserwacji piersi przed lustrem, w pozycji z opuszczonymi rękoma, następnie z uniesionymi za głowę i opartymi na biodrach. Objawy, które mogą zaniepokoić to: 

• Asymetria piersi
• Wgłębienie na skórze
• Wydzielina z sutka
• Zaczerwienienie skóry
• Zmiana kształtu brodawki, wciągnięcie brodawki
• Tzw. „skórka pomarańczy” 
• Zgrubienie skóry

Badanie dotykiem powinno przeprowadzać się w dwóch pozycjach – stojącej i leżącej, ponieważ wraz z ułożeniem ciała zmienia się kształt piersi, guzek może być wyczuwalny tylko w jednej pozycji ciała, np. leżącej. Badanie palpacyjne wykonujemy trzema środkowymi palcami, zataczając małe  kółka. Badanie powinno się przeprowadzić bardzo dokładnie, nie pomijając żadnego fragmentu. Zbadaj również doły pachowe, węzły chłonne oraz doły nad –  i podobojczykowe. Po zakończeniu badania jednej piersi, należy zmienić rękę za głową i rozpocząć badanie drugiej, w ten sam sposób.

Zalecenia ekspertów  Polskiego Towarzystwa Chirurgii Onkologicznej, Polskiego Towarzystwa Onkologicznego i Polskiego Towarzystwa Ginekologów i Położników:

• u wszystkich ciężarnych powyżej 35. roku życia wykonanie USG piersi w pierwszym lub drugim trymestrze ciąży
• w przypadku młodszych kobiet (poniżej 35. roku życia), bez klinicznych objawów choroby piersi i bez rodzinnych/genetycznych wywiadów w kierunku raka piersi, należy rozważyć wykonanie USG piersi w pierwszym lub drugim trymestrze ciąży.
• w przypadku stwierdzenia niepokojących zmian klinicznych w obrębie piersi (guza, zaczerwienienia lub obrzęku skóry piersi, powiększonych węzłów chłonnych pachowych) konieczne jest wykonanie wszystkich badań diagnostycznych, mających na celu wykluczenie raka piersi: USG piersi, mammografii (z osłoną macicy), biopsji gruboigłowej podejrzanej zmiany piersi oraz biopsji cienkoigłowej podejrzanych węzłów chłonnych pachowych – zgodnie ze standardami obowiązującymi u kobiet niebędących w ciąży.

Należy pamiętać, że nie ma przeciwskazań do wykonywania USG piersi również w trakcie laktacji. Jeśli mama karmiąca wyczuwa guzek lub niepokoi  ją wygląd piersi, powinna iść na badanie, a nie czekać do zakończenia karmienia. Profilaktyka jest bardzo ważna!